Eflani İlçesi Alpagut Köyü Bilgileri Eflani'nin kuzey doğusunda 12 km uzaklıkta olan Alpagut köyü , Eflani-Pınarbaşı yol üzerindedir. Hıdırlı ve Zarhanlı adlarında iki mahalleden oluşan Alpagut köyü düz ve açık bir arazi üzerinde kuruludur. Toplam 90 hane civarında Alpagut köyünde 65 hane açık vaziyettedir. Zarhanlı Mahallesi Mahalle , batıda Köse Ahmet tepesi ile Veli Türbesinin doğusuna doğru uzanan düz bir arazide kuruludur. Mahalle, güney ve güneybatıda Küllük, top tepesi , Hüsam Çamlığı , kuzey ve doğu tarafları ise Çec Tepesi, Esen oluğu,Çayır gibi tarla ve mera arazileri ile çevrilidir. Mahalle içindeki Hebe yeri denilen yerde kaybolmak üzere olan eski mezarlığın kimlere ait olduğu bilinmemekte ise de yörenin ve mahallenin tarihine ışık tutacak niteliktedir. 37-38 haneden oluşan Zarhanlı mahallesinde 30 hane açık vaziyettedir. 1957 yılında Bostancı köyünden Karagöz İsmail ustaya yaptırılan taş bina camiye, 2002 yıllarında köy konağı şeklinde yemekhane ilave edilmiştir. Mahalle meydanı ise Cami önüdür. Dışarı çıkan herkes genellikle burada oturup sohbet eder. Telefon santralinin , şu anda kapalı sağlık ocağı ve okulun bulunduğu çayır, oldukça geniş ve düzdür. Evler genellikle ahşap olan mahallede, Çavuşoğulları ailesine güzel bir mimariye sahip iki tane tarihi konak vardır.Bu konaklarla birlikte iki adet konakta Hıdırlı mahallesinde vardır.bu konaklar 16.02.1990 tarihinde1098 sayılı karar ile tescil edilmiştir. Bu konaklar yanında çok büyük Aşar Ambarı vardır.Rivayete göre Zarhanlı mahallesi bu adı Gedik Hasan namındaki bir kişinin yaptırdığı veya oturduğu sarı renkli han yada evden almıştır.Nitekim bu gün hala ayakta olan 3 katlı ve 16 odadan oluşan Konağı da bu şahsın yaptığı söylenmektedir. Zarhanlı mahallesinin doğusunda Savaş köyü (Pınarbaşı), Şenyurt, batısında Çavuşlu köyü, güneyinde Esencik, kuzeyinde ise Hıdırlı mahallesi bulunmaktadır. Hıdırlı Mahallesi Hıdırlı mahallesi , batıda Köse Köyü tepesi ile kuzeyde Karşıtepe adlarındaki, karşılıklı iki sırt arasında meyilli bir arazi üzerinde kuruludur. Oldukça geniş bir alana yayılmış şekilde olan Hıdırlı mahallesi, batıda Köseköyü, Sümbeyi, Camiarkası gibi tarla ve orman arazileri, güneyde Dikilitaş, Esenoluğu, Karacaçayır, Çectepesi , doğuda ise Kozoluğu , Kiren dere ve Balabanaltı gibi yer yer orman ve tarla arazileri ile çevrilidir. Toplam 49 haneden oluşan Hıdırlı mahallesinde 35 hane açık vaziyettedir. Mahalle kendi içinde Aşağı köy, Yukarı köy şeklinde ifade ediliyor olsa da bu ayrım farazidir. 1949 yılında yapılan camiye, 2002 yılında Şadırvan ve Yemekhane eklenmiştir.Mahallenin kuzeybatısında bulunan Cami arkası, Çalharman ve Hatıpkayası ormanlarından kışlık odun ihtiyacı karşılanır. Mahallenin doğusunda, Savaş köyünün Aşağı Tekke mahallesi, güneyinde Zarhanlı , kuzeyinde Aday köyü ile Şükrüşeyh mahallesi, batısında ise Çavuşlu köyünün Terke mahallesi bulunmaktadır. Evler genelde ahşap ve ahşap ağırlıklı taş bina olup tuğla evlerde yapılmaktadır. Ayrıca köyde tarihi iki konak vardır. Evlerin etrafı taş avlu ile çevrili olup genellikle meyve bahçesi olarak kullanılır. Adların Kaynağı Ve Tarihce Bilindiği gibi Alpagut, Zarhanlı ve Hıdırlı adları Türkçedir.Köy ve yer adlarının Türkçe olması Türklerin yerleşim süreci ile ilgilidir.Ancak bölgenin Türk döneminden önceki durumu akla geldiğinde, Kastamonu ve Eflani havalisinde hakimiyet kurmuş medeniyetler göz önüne alınmalıdır.Alpagut köyü ,bundan 3500 yıl önce Eflani havalisinde bulunan Hulana ülkesi sınırları içinde iken bu döneme ait bir iz yoktur. Ancak milattan önce 64 yılında (2069yıl önce) Anadolu ve Batı Karadeniz'de hakimiyet kuran Roma ve daha sonra doğu Roma (Bizans) dönemlerine ait en dikkat çekici ve büyük yerleşme bu havalidedir. Özellikle Zarhanlı ve Hıdırlı mahallesi arasındaki geniş bir alan irili ufaklı höyük ve Tümülüslerin yer aldığı bir bölgedir. Bu bölgede bulunan Ören, Çeç Tepe, Kasımlıaltı, Esenoluğu gibi mevkilerde harabeler mevcuttur. Burada yapılan kaçak kazıda süs ve ev eşyaları , Vazolar, Heykel, ve Grekçe yazılı mezar taşları çıkmıştır. Bu bölgenin Roma döneminde çok önemli ve büyük bir kasaba olduğu aşikardır. Nitekim bu bölgeden çıkan kırık mezar taşı, milattan sonra 2. yüzyıla 391 yani 1900 yıl önceye aittir. 1530 yılı muhasebe defterinde Daday kazası dahilinde Aday, Hızırlular (Hıdırlı) , kılvar gibi köyler yer alırken Alpagut köyü yoktur.Ancak daha sonraki Osmanlı kayıtlarında mevcuttur. Bu durum 1530 yılında Kastamonu'daki Alpagut adındaki Türkmen cemaatinden kopan bir kolun buraya gelmiş olabileceğini akla getirmektedir. Çünkü Alpagut-Alpavut bir oymak adıdır. Önceleri Karakoyunlu devletini oluşturan Türk boyları arasında yer alan Alpavut boyu, Karakoyunlular'ın Timur'a karşı başarısız olmaları nedeniyle Çakirlu, Karamanlu, Sa'dlu gibi oymaklarla birlikte Akkoyunlu boylar birliğine dahil olmuşlardır. 392 Alpagut adının başındaki Alb-alp, öz Türkçe bir kelime olup , Farsça'da Kahraman'ın karşılığıdır. Yiğit ünvanı'ndan daha yüksek olmakla birlikte Uygur dilinde yiğit, kahraman, Çağatayca'da Ulug, Uluk, Yakut Türklerinde Ulu , "büyük" anlamlarına gelirken, Kazan Türklerinde ise Alpavut şeklindedir.Eskiden Alp-Arslan, Alp-Tekin, Gündüz-alp gibi unvan olarak kullanılmıştır. Eski Türklerde okla gökten Kartal düşürüp tüylerini börklerine (başlık) takmak , kılıçla Pars öldürüp kuyruğunu bileğine dolamak gibi işler başarıldıktan sonra Alb-alp sıfatı alınabilirdi. 393 Bu duruma göre "Alpagut" bir oymak adıdır. Hıdırlı mahallesi ise 1530 yılı muhasebe kayıtlarında ve Kastamonu sancağı haritasında bugünkü yeri üzerinde mevcuttur. Bu duruma göre Hıdırlı halkı bu bölgeye 1530 yılından önce gelmiştir. Bu tarihli defterde "Hızırlular" şeklinde geçen Hıdırlı mahallesi 1530 yılı muhasebe kayıtlarında 9 hane olup hasılı 655 akçe ile timarli sipahi hassıdır. Hıdırlı adı ise Hızırlu adındaki bir Türkmen cemaatinden gelmedir. Anadolu'nun çeşitli yerlerinde olduğu gibi Türkmen oymakları arasında Hızırlu adında oymak bulunmaktadır. Nitekim 1530 yılı muhasebe kayıtlarında da Hızırlu olarak geçmektedir. Hıdırlı mahallesinin kuzeybatı başındaki türbenin Sümbey adı araştırmaya değer bir konudur. Çünkü Sümbey Eski Türkçe de "niza,nizalı, döğüşken bey" anlamına gelmektedir. Modern Türkçede ise Sümbey , savaşçı bey tayfası demektir. Gürcistan da adı "Senebi" olarak Gürcüce'ye çevrilen "Sünbey" diye bir Türk köyü vardır. 394 Bu bölgede yaptığım gezi ve incelemede eski mezarlıklar , ev ve yapı temelleri ile türbe olarak kullanıldığı için korunmuş olan çok kalın meşe ağaçlarına rastladım. Buranın 400 metre aşağısında da aynı özellikler vardı. Nitekim halk buraya Aşağı Sünbey ve Yukarı Sünbey demektedir.Aşağı Sünbey ile Yukarı Sünbey arasındaki yere de Cami arkası derler.Sünbey adının Türkçe bir kelime olması burada daha önce bir Türk köyü olduğunu, her iki yerin arasına da Cami arkası denilmesi ve mezarlıkların yapısı, bu Türklerin Müslüman olduğunu ve dolayısıyla buranın Müslüman Türk köyü olduğunu akla getirmektedir. Nitekim Zarhanlı ve Hıdırlı mahallelerindeki Alpagut, Hıdırlı , Balaban, Sünbey gibi adlar Türkçe adlardır. Hıdırlı mahallesi 1995-1997 yılları arasında aydınlar adı altında ayrı bir köy olmak için referanduma gitmiş, ancak İl Encümeni bunu kabul etmemiştir. 1970 yılına kadar Alpagut köyünün bir mahallesi olan Söylemez ve Nuhoğlu mahalleleri de bu tarihte Şenyurt adıyla ayrı bir muhtarlık olmuştur. 1950 yıllarına gelindiğinde ise , henüz yoğun göç vermemiş çevre köylerdeki kalabalık nüfus, yörede bir pazarı kaldırabileceğini hissettirmiş olacak ki 1952 yılında yayınlanan bir kitapta "Dadaya uzak köyler Azdavay ve Eflani ile ticari münasebettedirler. Alpagutta bir Pazar yeri ihdas edilmediği takdirde idare ve iktisatta ahenk sağlanamaz" 395 denmektedir. Kitabın yayın tarihi 1952 yılıdır. Ancak kaleme alınış tarihi ondan önceye aittir ve bu tarihte Alpagut köyü henüz Eflani!ye geçmemiş olduğundan Daday dışında ama Daday'a bağlı idari ve iktisadi bir birim oluşturmak istenmiştir. Nitekim 1950 yılında Alpagut pazarı kurulmuş, 1957-58 yılına kadar devam etmiştir. Kurulduğu dönemde 4-5 Kahvehane, 6-7 Bakkal'ı olan Pazar, ilk önceleri çok rağbet görmüş olmasına rağmen bazı kimselerin Pazar'a gelen halka kötü davranması, vatandaşın Atını bağladığı yer için ayak bastı parasına benzer para talep etmesi ve benzeri olumsuzluklar Pazar'a olan rağbeti azaltmış ve Pazar kalkmıştır. Nüfus H. 937 M.1530 yılı 396 Hıdırlı; Hane : 9 T. Nüfus :54 Mahalleleri ile birlikte Alpagut köyü H.1314 M.1897 yılı 397 Hane : 43 Kadın : 103 Erkek : 132 Toplam : 235 _____1950_____________1960___________1970 Kadın Erkek Toplam | Kadın Erkek Toplam | Kadın Erkek Toplam ..329.. 266 ....595 ....323 ...285 .....608 .....367 ....277.. 644 1985 1997 2000 352 235 206 2004 yılı itibari ile açık kayıtlar toplam :1025 2004 yılı itibari ile kapalı kayıtlar toplam:386 kişidir Kaynak: H. Lütfi Ersoy'un hazırlamış olduğu Eflani'nin Tarihi ve Köyleri kitabı